Για πολλά χρόνια το λίπος της τροφής θεωρούταν συνώνυμο του πάχους. Η τάση αυτή μας οδήγησε να θέλουμε να το εξορίσουμε σχεδόν από την διατροφή μας . Η αλλαγή όμως αυτή δε μας έκανε και πιο υγιείς , ίσως γιατί μαζί με τα ” κακά” λιπαρά αποφύγαμε και πολλά από τα “καλά”.
Το σώμα μας χρειάζεται το λίπος της τροφής . Αποτελεί βασική πηγή ενέργειας. Βοηθάει στην απορρόφηση σημαντικών βιταμινών και μετάλλων. Είναι βασικό συστατικό της δομής των κυττάρων και των νευρών του σώματός μας. Είναι απαραίτητο για την πήξη του αίματος, την κίνηση των μυών, και την φλεμονώδη αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος. Κάποια λιπαρά είναι καλύτερα από άλλα. Στα καλά λιπαρά συμπεριλαμβάνονται τα μονοακόρεστα και τα πολυακόρεστα. Τα κακά λιπαρά αφορούν τα trans λιπαρά ενώ τα κορεσμένα βρίσκονται κάπου στη μέση.
Τα κακά λιπαρά
Tα λεγόμενα τρανς (trans) λιπαρά. Προέρχονται από φυτικά έλαια, που έχουν υποστεί βιομηχανική επεξεργασία (υδρογόνωση ή μερική υδρογόνωση) προκειμένου να αποκτήσουν στερεά μορφή ή πιο παχύρρευστη, αλλά και για να συντηρούνται μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Στις συσκευασίες τροφίμων αναφέρονται ως “μερικώς υδρογονωμένα έλαια ” Και χρησιμοποιούνται από τις αρχές του 20 ου αιώνα στην βιομηχανία των τροφίμων σχεδόν παντού -μαργαρίνες-συσκευασμένα μπισκότα – γλυκά-τηγανιτές πατάτες των fast food.
Η κατανάλωση τρανς λιπαρών αυξάνει τη συγκέντρωση της κακής χοληστερίνης ( LDL ) στην κυκλοφορία του αίματος και αντίστοιχα μειώνει τη συγκέντρωση της καλής (HDL). Η κατανάλωσή τους επίσης οδηγεί σε καρδιοπάθειες, εγκεφαλικά, διαβήτη και άλλες παθήσεις.
Η βιομηχανία τροφίμων έχει ήδη αρχίσει να τροποποιεί τον τρόπο παρασκευής των μαργαρινών χρησιμοποιώντας άλλες τεχνικές και όχι την υδρογόνωση, με αποτέλεσμα να μην παράγονται τρανς λιπαρά οξέα. Όμως εξακολουθούν να συναντώνται σε μία πολύ μεγάλη γκάμα προϊόντων διατροφής, και έτοιμων τροφίμων -κυρίως συσκευασμένων.
Τα αμφιλεγόμενα λιπαρά
Τα λεγόμενα κορεσμένα λιπαρά. Oι σημαντικότερες πηγές κορεσμένων λιπαρών είναι τα ζωικά λίπη, όπως τα πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα, γιαούρτι, τυρί), το λίπος του κόκκινου κρέατος , η κρέμα γάλακτος, το βούτυρο και ορισμένες φυτικές τροφές, όπως η καρύδα. Διατροφή πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της ολικής χοληστερίνης του αίματος και της κακής χοληστερίνης LDL προκαλώντας στενώσεις αρτηριών στην καρδιά και αλλού στο σώμα . Για τον λόγω αυτό οι επιστήμονες υγείας προτείνουν περιορισμό της κατανάλωσης τους σε ποσοστό χαμηλότερο του 10% των ημερήσιων θερμίδων.
Τα αποτελέσματα πλήθους νέων ερευνών θολώνουν την σχέση ανάμεσα στα κορεσμένα λιπαρά και την καρδιαγγειακή νόσο καθώς δεν παρουσιάζουν αρκετά στοιχεία για να συσχετίσουν αυτά τα δυο . Ωστόσο όλες οι έρευνες καταλήγουν στο συμπέρασμα, ότι αντικαθιστώντας τα κορεσμένα λιπαρά με τα πολυακόρεστα μειώνεται ο κίνδυνος καρδιαγγειακών και άλλων νοσημάτων.
Τα καλά λιπαρά
Βρίσκονται κυρίως στα λαχανικά, στους ξηρούς καρπούς , στους σπόρους και τα ψάρια. Χωρίζονται σε μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά.
Μονοακόρεστα
Καλές πηγές μονοακόρεστων λιπαρών αποτελούν το ελαιόλαδο, το φυστικέλαιο, το αβοκάντο, οι περισσότεροι ξηροί καρποί και τα σπορέλαια (καλαμποκέλαιο, ηλιέλαιο, σογιέλαιο).
Η παρατήρηση ότι τα μονοακόρεστα λιπαρά είναι ευεργετικά προέκυψε από την ” Έρευνα των Εφτά Χωρών ” στη δεκαετία του 60. Που έδειξε ότι οι Έλληνες και άλλοι λαοί τις μεσογείου ακολουθώντας μια διατροφή πλούσια σε μονοακόρεστα λιπαρά, με βασικότερη πηγή αυτών το ελαιόλαδο, εμφάνιζαν λιγότερα κρούσματα καρδιαγγειακών νοσημάτων. Σε αντίθεση με άλλους λαούς που ακολουθούσαν υψηλή σε κορεσμένο λίπος διατροφή. Κάνοντας την Μεσογειακή Διατροφή να θεωρείται πρότυπο μέχρι σήμερα.
Πολυακόρεστα
Είναι απαραίτητα λιπαρά. Δηλαδή αν και απαιτούνται για βασικές λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού, το σώμα μας δεν μπορεί να τα συνθέσει από μόνο του αλλά πρέπει να τα πάρει από τις τροφές. Διακρίνονται σε δυο βασικές κατηγορίες : Τα ωμέγα 3 λιπαρά οξέα και τα ωμέγα 6 λιπαρά οξέα.
Τα ωμέγα 3 λιπαρά οξέα βοηθούν στην πρόληψη, αλλά και στην θεραπεία των καρδιακών νόσων και των εγκεφαλικών επεισοδίων. Επιπλέον βοηθούν στην μείωση της αρτιακής πίεσης, αυξάνουν την καλή χοληστερίνη HDL, και μειώνουν τα τριγλυκερίδια. Μελέτες ακόμα σχετίζουν την κατανάλωσή τους με την μείωση της πρόσληψης κορτικοστεροειδών από άτομα που πάσχουν από αρθρίτιδα. Καλές πηγές αυτών είναι τα λιπαρά ψάρια όπως ο σολομός, το σκουμπρί , οι σαρδέλες ,τα καρύδια, ο λιναρόσπορος, το λάδι κανόλα και το μη υδρογονομένο σογιέλαιο.
Τα ωμέγα 6 λιπαρά που βρίσκονται στο ηλιέλαιο, τα καρύδια και το καλαμποκέλαιο συνδέονται και αυτά με την προστασία κατά των καρδιακών νοσημάτων.
πηγή : The truth about fats , Harvand Health Health Publications, Feb 2015