Γράφει η Δέσποινα Τσιλιπάκου Διαιτολόγος Διατροφολόγος Θεσσαλονίκη
Ο διαβήτης κύησης (ΔΚ), σύμφωνα με τον American Diabetes Association (ADA), ορίζεται ως ο διαβήτης που διαγνώστηκε στο δεύτερο ή τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης και δεν ήταν σαφώς εμφανής πριν από την κύηση. Οι επιπλοκές από τον διαβήτη κύησης περιλαμβάνουν προεκλαμψία, μακροσωμία, τραύμα που σχετίζεται με τη γέννηση, ίκτερο, υπογλυκαιμία και γενετικές ανωμαλίες. Οι γυναίκες που είχαν διαβήτη κύησης διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 αργότερα στη ζωή τους.
Γλυκαιμικοί στόχοι και αύξηση βάρους κατά την κύηση
Ένα πρόγραμμα διατροφής κατάλληλο για τον διαβήτη κύησης θα πρέπει να παρέχει επαρκή πρόσληψη θερμίδων για την προώθηση της υγείας του εμβρύου και της μητέρας, την επίτευξη γλυκαιμικών στόχων και την προώθηση της επιθυμητής αύξησης βάρους. Σύμφωνα με τον ADA, οι γλυκαιμικοί στόχοι νηστείας και μετά το γεύμα για το GDM είναι:
Δεν υπάρχουν συστάσεις για αύξηση βάρους ειδικά για εγκυμοσύνες που επιπλέκονται από διαβήτη κύησης. Το Institute of Medicine (IOM) δημοσίευσε συστάσεις για την αύξηση του βάρους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, με βάση τον δείκτη μάζας σώματος πριν από την εγκυμοσύνη. Το ΙΟΜ προτείνει η μείωση βάρους για παχύσαρκες και υπέρβαρες γυναίκες να πραγματοποιείται πριν από την εγκυμοσύνη και όχι κατά τη διάρκειά της.
Πρόσληψη Ενέργειας
Δεν υπάρχουν οδηγίες που να προσδιορίζουν μια συγκεκριμένη βέλτιστη πρόσληψη θερμίδων για γυναίκες με Διαβήτη Κύησης. Ο περιορισμός των θερμίδων αποτελεί μια στρατηγική για τον έλεγχο της αύξησης βάρους και την επίτευξη γλυκαιμικών στόχων. Ο International Federation of Gynecology and Obstetrics (FIGO) προτείνει ότι, η θερμιδική πρόσληψη μπορεί να υπολογιστεί με βάση τον δέικτη μάζας σώματος πριν από την εγκυμοσύνη και την επιθυμητή αύξηση βάρους. Σύμφωνα με τον FIGO και την Academy of Nutrition and Dietitics (AND), σε παχυσαρκία η πρόσληψη θερμίδων μπορεί να μειωθεί κατά 30% των Εκτιμώμενων Απαιτήσεων Ενέργειας της εγκυμοσύνης, αλλά όχι κάτω από 1600−1800 kcal/ημέρα.
Υδατάνθρακες
O FIGO προτείνει η κατανάλωση υδατανθράκων να είναι της τάξεως των 35%–45% της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης. Ωστόσο αν και ο περιορισμός των υδατανθράκων βοηθά στον έλεγχο της υπεργλυκαιμίας, η υποκατάσταση των υδατανθράκων από λίπος θα μπορούσε να οδηγήσει σε υπερβολική συσσώρευση εμβρυϊκού λίπους καθώς και σε επιδείνωση της μητρικής αντίστασης στην ινσουλίνη. Η πρόσληψη τουλάχιστον 175 g χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη υδατανθράκων/ημέρα κρίνεται απαραίτητη, κατανεμημένα σε τρία βασικά γεύματα (μικρού-μεσαίου γλυκαιμικού δείκτη) και δύο έως τέσσερα σνακ [2]. Ένα σνακ πριν τον ύπνο είναι απαραίτητο για την αποφυγή της κέτωσης. Όσον αφορά το πρωινό συνίσταται η κατανάλωση 15-16g υδατανθράκων χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη. Πρόσληψη 28 g/ημέρα διαιτητικών ινών είναι απαραίτητη για τη διαιτητική θεραπεία του διαβήτη κύησης.
Πρωτεΐνη
Η συνιστώμενη ποσότητα πρωτεΐνης στη διαιτητική θεραπεία του διαβήτη κύησης είναι παρόμοια με τις γενικές συμβουλές διατροφής για εγκυμοσύνη, απαιτούνται τουλάχιστον 71 g την ημέρα.
Λίπος
Η συνολική ποσότητα λίπους πρέπει να είναι 20-40Ε% με μέγιστο 10Ε% από κορεσμένα λίπη, ελάχιστο 10-20Ε% από μονοακόρεστα και 5-10Ε% από πολυακόρεσυα λιπαρά οξέα. Ο IOM συνιστά επίσης 0,6–1,2 E% από ω3 λιπαρά οξέα με ελάχιστο 1,4 g/ημέρα ω3 κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Μια πρόσληψη τουλάχιστον 350 g ψαριών την εβδομάδα, εκ των οποίων τα 200 g θα πρέπει να είναι λιπαρά ψάρια μπορεί να επιτύχει αυτόν τον στόχο (αποφυγή ψαριών μεγάλης περιεκτικότητας σε υδράργυρο). Δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία που να υποστηρίζουν τη χρήση συμπληρωμάτων ιχθυελαίου κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης στη θεραπεία του διαβήτη.
Βιταμίνες και μέταλλα
Δεν υπάρχουν αρκετές πληροφορίες για να προτείνουμε μια συγκεκριμένη κατανάλωση βιταμινών και μετάλλων για το διαβήτη κύησης. Η καθημερινή κατανάλωση για εγκυμοσύνες (με ή χωρίς διαβήτη κύησης). Τα πιο κρίσιμα μικροθρεπτικά συστατικά στην εγκυμοσύνη θα πρέπει να είναι:
Αλκοόλ
Το αλκοόλ δεν πρέπει να καταναλώνεται από έγκυες γυναίκες (με ή χωρίς ΔΚ). Η κατανάλωση αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ειδικά στην αρχή της, μπορεί να οδηγήσει σε συμπεριφορικά ή νευρολογικά ελαττώματα στα έμβρυα και να επηρεάσει τη μελλοντική νοημοσύνη του παιδιού. Δεν έχει τεκμηριωθεί ασφαλές επίπεδο κατανάλωσης αλκοόλ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Καφεΐνη
Αν και μέχρι πρόσφατα η κατανάλωση καφεΐνης κατά τη διάρκεια της κύησης σχετιζόταν με σημαντικά καρδιομεταβολικά προβλήματα, μια μελέτη κοόρτης σε 2802 εγκύους διαπίστωσε ότι η χαμηλή έως μέτρια κατανάλωση καφεΐνης (<200 mg/ημέρα) στην αρχή του 2ου τριμήνου, συνδέθηκε με μειωμένη συχνότητα εμφάνισης διαβήτη κύησης, καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο και καλύτερη καρδιομεταβολική υγεία έναντι της μη κατανάλωσης.
Γλυκαντικά
Η μέτρια χρήση εγκεκριμένων γλυκαντικών χαμηλών θερμίδων (ασπαρτάμη, ακεσουλφάμη-Κ, σουκραλόζη, σακχαρίνη και γλυκοσίδες στεβιόλης) εντός των αποδεκτών τιμών ημερήσιας πρόσληψης του Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων φαίνεται να γίνεται αποδεκτή από την ADA και την AND αλλά με μια δόση σκεπτικισμού λόγω έλλειψης ερευνών σχετικά με αυτά στο διαβήτη κύησης.
Διατροφικά πρότυπα
Σε μια προοπτική μελέτη παρέμβασης επιλέχθηκαν 1066 έγκυες χωρίς διαβήτη κύησης (<12 εβδομάδων), 932 από αυτές έλαβαν συμβουλές για τον τρόπο ζωής σχετικά με τις αξίες της Μεσογειακής Διατροφής , εστιάζοντας στην καθημερινή πρόσληψη έξτρα παρθένου ελαιολάδου και ξηρών καρπών. Σύμφωνα με αυτή την έρευνα, μια πρώιμη συμμόρφωση με τη μεσογειακή διατροφή μειώνει τη συχνότητα εμφάνισης και τις επιπλοκές του διαβήτη κύησης (τόσο για τη μητέρα όσο και για το έμβρυο). Επιπλέον, η συμμόρφωση στη μεσογειακή διατροφή έδειξε καλύτερο έλεγχο της αύξησης του βάρους κατά τη διάρκεια της κύησης.
Συμπεράσματα
Η διαιτητική θεραπεία για το διαβήτη κύησης θα πρέπει να παρέχει επαρκή κατανάλωση θρεπτικών συστατικών, επίτευξη γλυκαιμικών στόχων και αύξηση βάρους στα επιθυμητά όρια. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην ποιότητα των υδατανθράκων, για τη σημασία τους στον γλυκαιμικό έλεγχο. Η συμμόρφωση με τη μεσογειακή διατροφή μειώνει τη συχνότητα εμφάνισης και τις επιπλοκές του διαβήτη κύησης.
image: GARO/PHANIE/Canopy/Getty Images
Παραπομπές
[1] American Diabetes Association; 14. Management of Diabetes in Pregnancy: Standards of
Medical Care in Diabetes—2020. Diabetes Care 1 January 2020; 43 (Supplement_1):
S183–S192. https://doi.org/10.2337/dc20-S014
[2] Hod M, Kapur A, Sacks DA, Hadar E, Agarwal M, Carlo Di, et al. The International
Federation of Gynecology and Obstetrics (FIGO) initiative on gestational diabetes mellitus: a
pragmatic guide for diagnosis, management, and care. Int J Gynecology Obstet. 2015;131: 3.
[3] Institute of Medicine. Implementing guidelines on weight gain and pregnancy. Bethesda,
MD: Institute of Medicine and National Research Council; 2013.
[4] Duarte-Gardea MO, Gonzales-Pacheco DM, Reader DM, Thomas AM, Wang SR, Gregory
RP, Piemonte TA, Thompson KL, Moloney L. Academy of Nutrition and Dietetics Gestational
Diabetes Evidence-Based Nutrition Practice Guideline. J Acad Nutr Diet. 2018
Sep;118(9):1719-1742. doi: 10.1016/j.jand.2018.03.014. Epub 2018 May 30. PMID:
29859757.
[5] Kapur K, Kapur A, Hod M. Nutrition Management of Gestational Diabetes Mellitus.
Ann Nutr Metab. 2021 Feb 1:1-13. doi: 10.1159/000509900. Epub ahead of print.
PMID: 33524988.
[6] Procter SB, Campbell CG. Position of the Academy of Nutrition and Dietetics: nutrition
and lifestyle for a healthy pregnancy outcome. J Acad Nutr Diet. 2014 Jul;114(7):1099-1103.
doi: 10.1016/j.jand.2014.05.005. PMID: 24956993.
[7] Hinkle SN, Gleason JL, Yisahak SF, et al. Assessment of Caffeine Consumption and
Maternal Cardiometabolic Pregnancy Complications. JAMA Netw Open. 2021;4(11):
e2133401. doi:10.1001/jamanetworkopen.2021.33401
[8] de la Torre NG, Assaf-Balut C, Jiménez Varas I, et al. Effectiveness of Following
Mediterranean Diet Recommendations in the Real World in the Incidence of Gestational
Diabetes Mellitus (GDM) and Adverse Maternal-Foetal Outcomes: A Prospective, Universal,
Interventional Study with a Single Group. The St Carlos Study. Nutrients. 2019;11(6):1210.
Published 2019 May 28. doi:10.3390/nu11061210